Narcisme en narcistische mishandeling
Over narcisme, de gevolgen, bewustwording, herstel en preventie
INHOUDSOPGAVE
BESCHRIJVING
Narcisme
Narcisme
Narcisme is een psychische stoornis; het is pathologie. Er zijn maar weinig narcisten die zich laten behandelen en de meesten trekken een spoor van vernieling. De reden dat narcisten zo beschadigend kunnen zijn, is dat zij zo ontzettend normaal kunnen overkomen en op allerlei manieren jou het gevoel geven dat het aan jou ligt. Omdat hun gedrag zo tegenstrijdig kan zijn – binnenshuis een controlerende tiran, buitenshuis een charmante heer of dame – ga je ernstig aan jezelf twijfelen. Als je je vertwijfeling al onder woorden durft te brengen word je vaak niet geloofd. Juist omdat narcisten hun gedrag in de buitenwereld volledig onder controle hebben, weten ze precies hoe ze normaal moeten overkomen. Maar die normaliteit is slechts een holle constructie, waar niet echt iemand in zit.
Bronnen: Wat is narcisme? • Het Verdwenen Zelf en het werkboek “Herstellen van narcistische mishandeling” van Iris Koops

Psychopathie
Psychopathie
Psychopathie is een ernstige stoornis van het geweten. Je geweten is je innerlijke sturing die je ontwikkeling draagt in verbondenheid met anderen. Bij ongeveer een op de twintig mensen is het licht van hun geweten zo zwak dat zij zich innerlijk niet kunnen ontwikkelen. In relaties hebben deze mensen weinig te bieden en vaak richten zij met bedrog, manipulaties en (psychisch) geweld grote schade aan.
‘Psychopathie’ roept de gedachte op aan mensen die zonder enige wroeging gruwelijke misdaden begaan. Deze extreme gevallen die de publieke opinie sterk beroeren zijn zeldzaam. Buiten de context van deze zeer zware misdaden stelt men de diagnose bijna niet, terwijl dat eigenlijk zou moeten om de prooien te beschermen. De huis-tuin-en-keukenpsychopaat is eigenlijk nog gevaarlijker omdat hij meestal moeilijk te doorzien is en jarenlang een destructieve invloed kan laten gelden.
Bron: Jan Storms' webstek

Kenmerken narcisme
Kenmerken narcisme
- Een zeer gebrekkig mentaliserend vermogen.
- Denkt dat zijn beleving de enige juiste is, draait alles om en verzint beschuldigingen en is ervan overtuigd dat ze kloppen, omdat hij het zo ziet of “voelt”.
- Het slachtoffer wordt in de onderdanige positie geduwd, moet zich gaan verdedigen, zich goed gedragen en alles doen zodat hij zich weer beter voelt.
- Grenzen stellen wordt niet door hem geaccepteerd, omdat hij het zich niet kan voorstellen dat dit nodig is.
- Manipulerend en gebruikt anderen om zijn doel te bereiken.
- Negeren, intimidatie, liegen, geen verantwoordelijkheid nemen, ‘gaslighting’ (verwarring zaaien door het slachtoffer aan zijn eigen waarneming te laten twijfelen) en externaliseren (ze maken van jou de dader).
Waar in de tekst ‘hij’ staat, kan ook ‘zij’ gelezen worden.
Bron: werkboek “Herstellen van narcistische mishandeling” van Iris Koops

NSS complexe PTSS, trauma-bonding en dissociatie
NSS complexe PTSS, trauma-bonding en dissociatie
Het narcistisch slachtoffersyndroom (Engels: Narcissistic Victim Syndrome – NVS) – hierna: NSS - is een ernstige psychische aandoening die voortkomt uit jarenlange, stelselmatige mishandeling door één of meerdere personen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
De symptomen van NSS uiten zich o.a. in afhankelijkheid, constante alertheid, depressie, dissociatie, gebrek aan energie en daadkracht, gevoel van zinloosheid, het ontbreken van realiteitsbesef, je voor alles excuseren, ontregelde beleving van emoties, overal over twijfelen, overgevoeligheid, paranoia, schaamte, schuldgevoelens, somatische klachten, verwarring, wantrouwen, zelfvervreemding.
Complexe PTSS ontstaat door chronische traumatisering als mensen vastzitten in een onveilige omgeving en kan voor ernstige symptomen zorgen.
Traumabonding is een emotionele verslaving aan de dader als gevolg van de emotionele hel van aantrekken en afstoten binnen de gaslighting.
Dissociatie: als een cliënt geen of nauwelijks gevoelens laat zien en vertelt feitelijk over wat er is gebeurd. Hij of zij associeert zich niet met het probleem of de situatie.
Bronnen: Wat is narcisme? • Het Verdwenen Zelf en het werkboek “Herstellen van narcistische mishandeling” van Iris Koops

Openlijke narcist
Openlijke narcist
Een openlijke narcist zal in eerste opzicht normaal kunnen acteren in de maatschappij. Ze komen wel over als personen met een enigszins opgeblazen gevoel over zichzelf, maar toch kan dit type narcisten makkelijk andermans aandacht opeisen omdat ze in eerste opzicht vaak charmant overkomen. Daarna komt bij de omgeving het besef dat deze personen weinig oog hebben voor de behoeften van anderen en wordt hun gedrag storend voor hun omgeving. Het maakt een openlijke narcist niet uit wat mensen denken, hij doet wat hij wil en zal zich nooit verontschuldigen. Hij denkt dat hij altijd gelijk heeft. Een openlijke narcist is erg opzichtig: mooie auto’s, mooie huizen enz.
Bronnen: 25 Signs of a Covert Narcissist – Life Lessons en www.narcismegids.nl

Verborgen narcist
Verborgen narcist
Verborgen narcisten tonen weliswaar net zoveel arrogantie als openlijke narcisten, maar doen dit op een veel subtielere manier. Ze zijn net zo hevig bezig met zichzelf als de openlijke narcist maar spelen vaak voortdurend in op andermans verwachtingen en zijn hypergevoelig voor de mening die anderen over hen hebben. Ze hechten veel waarde aan hun reputatie en aardig gevonden te worden en gerespecteerd en doen daarom veel moeite om hun sporen te wissen. Daardoor lijken verborgen narcisten het neusje van de zalm, een geweldige echtgeno(o)te, moeder of vader, geweldige ouders. Ze voelen zich echter minderwaardig ten opzichte van anderen en proberen vaak de grootheid van anderen op zichzelf te laten afstralen. Een verborgen narcist verontschuldigt zich enkel met als doel dat je ze met rust laat, om je te kalmeren. Hij heeft geen empathie maar leert hoe te doen alsof hij dat wel heeft.
Bronnen: 25 Signs of a Covert Narcissist – Life Lessons en www.narcismegids.nl

Autisme en narcisme
Autisme en narcisme
Er lijken in het waar te nemen gedrag grote overeenkomsten te zijn tussen mensen met autisme en mensen met narcisme, zoals een gebrek aan empathie, zich niet in een ander kunnen verplaatsen en redelijk egoïstisch over kunnen komen. Er zijn niet alleen overeenkomsten in het gedrag, maar ook in het effect op het slachtoffer. Het kan in beide gevallen betekenen dat je je bijna altijd en eindeloos moet aanpassen.
Narcisten voelen niet of nauwelijks empathie, maar kunnen het wel spelen, daarom manipuleren ze zo goed. Autisten voelen diep van binnen wel empathie, maar hebben moeite dit in gedrag naar de ander te vertalen. Mensen met autisme moeten de sociale signalen aanleren, ze kunnen moeilijk uitdrukkingen of lichaamstaal interpreteren. Daarbij kunnen ze slecht emoties inschatten. Door dit gebrek aan cognitieve empathie kunnen ze heel bot overkomen, maar ze spelen niet doelbewust met andermans beleving (gevoelens, gedachten enzovoorts).
Bron: boek “Je leven in eigen hand - verder na narcistische mishandeling” van Iris Koops

Herstellen van narcistische mishandeling
Herstellen van narcistische mishandeling
Voor een slachtoffer van narcistische mishandeling zijn een aantal voorwaarden onmisbaar om te kunnen herstellen:
- (h)erkenning
- veiligheid
- de verantwoording leggen waar die hoort
- ont-schuldigd worden als slachtoffer
- goede zelfzorg (steunend netwerk en goede therapeut)
Als aan die voorwaarden is voldaan, ontstaat ruimte om te werken aan herstel.

Ontwikkeling van je ware zelf
Ontwikkeling van je ware zelf
De ontwikkeling van je authentieke zelf heeft onder druk gestaan. Het moment dat je tot de realisatie komt dat je er anders naar kunt kijken, kan zorgen voor een mooie ontwikkeling. Vaak is er een dieptepunt, een soort rock bottom gevoel. Daarna kan er een sterke innerlijke drive ontstaan om hier uit te willen komen. Je grijpt daarbij onderweg alles aan wat op je pad komt, om de weg omhoog te bewandelen. Bovenop de berg met de regie in eigen handen, in plaats van in het moeras down under bij de narcist. Deze sterke innerlijke drive om de beweging opwaarts te maken kan zo stuwend werken dat je in staat bent om grote hoogten te bereiken in persoonlijke ontwikkeling, succeservaring en zelfs spirituele groei. De kans dat je je ontpopt tot een inspirerende ziel is zeker aanwezig als je bedreven werkt aan je eigen heling en groei.
Geïnspireerd door: Jan Storms en Melanie Tonia Evans

Complexe scheiding
Complexe scheiding
Eén van de gevolgen van een verbroken destructieve relatie waarbij één of beiden gestagneerd zijn door narcisme is dat de ex-partners belanden in een complexe scheiding – ook wel: conflictscheiding of vechtscheiding genoemd. Enkele kenmerken van een complexe scheiding zijn:
- eenzijdig ex-partnergeweld
- de intieme terreur gaat door via de rechtbank, financieel, (social) media en via familie/vrienden
- stalking (fysiek of via app/mail)
- inzetten van dreigementen en fysiek geweld
Als er kinderen betrokken zijn:
- ouders komen niet tot afspraken over de kinderen
- van de andere ouder zwartmaken tot ouderverstoting
- parentificatie

Ouderverstoting
Ouderverstoting
Ouderverstoting is een vorm van kindermishandeling waarbij een kind één of beide ouders afwijst, vaak onder druk van de andere ouder, stiefouder of ander familielid.
Dit begint vaak al voordat de destructieve relatie is verbroken.
Enkele kenmerken:
- psychische en/of fysieke mishandeling ouder in bijzijn van de kinderen
- ondermijnen ouderlijk gezag
- parentificatie
- geen contact tussen ouder en kind

Bewustwording en preventie
Bewustwording en preventie
De schade van narcistische mishandeling kan beperkt worden als de signalen hiervan (h)erkend worden door betrokken omstanders, bijvoorbeeld bij professionals in de zorg en in de rechterlijke macht. Uiteraard is het ook van belang dat de betrokken professionals weten hoe met de dynamiek om te gaan.
Enkele don’ts: zitten op het eigen aandeel (“waar twee vechten, hebben twee schuld”), uitgaan van goede wil, gezinsgesprekken, relatietherapie en mediation.
Enkele do’s: erkennen slachtofferschap, innemen moreel standpunt, waarheidsvinding, psycho-educatie, aparte gesprekken met slachtoffer en dader, doorvragen.

VIDEOS
Jan Storms – Psychopathie en Parentificatie
Heeft mijn partner narcisme? 7 kenmerken op een rij.
Zij lijkt het probleem te zijn: een educatieve film van Sanne te Pas over intieme terreur.
Gaslighting Syndrome with Christine Louis de Canonville
Narcissistic victim syndrome talk by Christine Louis de Canonville
MEAU – Dat heb jij gedaan (Official video)
PODCASTS
Als het masker valt | Podcast op Spotify
Aflevering 2: “Stap uit de schaduw van een narcistische relatie” · VerhalenSmeders
VERDIEPENDE ARTIKELEN
Dissociatie & onderliggend trauma
Emotionele & psychische mishandeling
Emtionele & psychische mishandeling - pdf-versie
Dissociatie en onderliggend trauma: ervaringen van een therapeut – ggz.nl
Emotionele en psychische mishandeling: ongekend, onbekend en onbegrepen – online versie
Emotionele en psychische mishandeling: ongekend, onbekend en onbegrepen – pdf-versie
Persoonlijke ervaringen met bemiddeling bij vechtscheiding
Breken met famlie
Effecten narcisme ouders op kinderen
Narcistisch slachtoffer syndroom
Huiselijk geweld bij vechtscheiding
Narcisme en breken met familie
The Real Effect of Narcissistic Parenting on Children – Narcissists raise children who suffer from crippling self-doubt
Het narcistisch slachtoffersyndroom (NSS) genoemd is een ernstige psychische aandoening
Er is te weinig oog voor huiselijk geweld in vechtscheidingen
INSPIRATOREN
Iris Koops is schrijfster van het werkboek “Herstellen van narcistische mishandeling” en het boek “Je leven in eigen hand – verder na narcistische mishandeling”. Daarnaast is zij oprichtster van ‘het Verdwenen Zelf’. Via de websites voor slachtoffers Het verdwenen zelf • Het Verdwenen Zelf en professionals » Voor Professionals (verdwenenzelf.org) wordt voorlichting gegeven over narcisme.
Jan Storms is een teacher, spreker, schrijver, dichter, consultant en therapeut. Hij is auteur van het boek “Destructieve relaties op de schop” en spreekt over tal van onderwerpen: spiritualiteit en politiek, creativiteit en leiderschap, onderwijs, jeugdbescherming, wetenschap en technologie, culturele integriteit en integratie, (vedische) psychologie, psychopathie en ponerologie, wereldvrede en bestuurlijke ordening, biologie en ecologie, landbouw, literatuur (poëzie), religie.
Marcus Krielen is autisme- en traumacoach. Op YouTube zijn filmpjes van hem te vinden over toxische en narcistische familieleden en partners.
Christine Louis de Canonville is een erkend psychotherapeut en klinisch supervisor in Dublin, Ierland. Ze is tevens auteur, professioneel trainer, en internationaal spreker, een docent, workshop facilitator en externe examinator.
Melanie Tonia Evans is auteur van Amazon bestseller “You can thrive after narcissistic abuse” en oprichter van Quanta Freedom Healing, ‘abuse recovery system’ NARP en de Thriver Abuse Recovery Movement.
BOEKEN
Destructieve relaties op de schop - Jan Storms
Loslaten in liefde - Thea van Dijk
Jasmijn A. - Narcisme ABC
Voorbij het narcisme - Mjon van Oers
Destructieve relaties op de schop – Jan Storms
Loslaten in liefde – Thea van Dijk
Jasmijn A. – Narcisme ABC
Voorbij het narcisme – Mjon van Oers
Ben ik nou gek?
Narcisme in relaties - Alice Vlottes
Narcisme in organisaties - Alice Vlottes
Ben ik nou gek? De invloed van de narcistische ouder op kind en partner
Narcisme in relaties – Alice Vlottes
Narcisme in organisaties – Alice Vlottes
COACHES

Jan-Pieter Sonbeek
Bewustzijn - trauma
Hypergevoeligheid
Creativiteit