Aanhoudende pijn- en vermoeidheid
Één op de vier à vijf mensen heeft last van deze klachten. De reguliere gezondheidszorg biedt vaak weinig tot geen uitkomst. Vanuit geïntegreerde kennis waarbij gevoelens een verbindende rol vormen tussen lichaam en geest, zijn er belangrijke inzichten en oplossingsrichtingen voor deze klachten voorhanden.
INHOUDSOPGAVE
BESCHRIJVING
Inleiding
Een medische zoektocht naar de oorzaak van pijn
Misschien herken je het volgende: Je klachten zijn niet overgegaan binnen de gebruikelijke tijd die het lichaam nodig heeft om te herstellen. Er is medisch onderzoek gedaan en er is gelukkig niets ernstigs gevonden. Je klachten worden ook wel SOLK (somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten) genoemd en reageren niet of nauwelijks op behandelingen. Er zijn al vele verklaringen gegeven voor de pijnklachten en evenzovele beloftes dat je klachten zullen herstellen door een medische of therapeutische interventie. Inmiddels heb je een onbegrepen gevoel of voel je frustratie en onzekerheid over je klachten en de toekomst: ‘Er moet toch meer mogelijk zijn?!’

Nocebo
Een onbedoeld nadelig effect voor de gezondheid’
Op basis van negatieve verwachtingen en voorspellingen blijven lichamelijke klachten in stand. Dit wordt ‘Nocebo’ genoemd.
Hulpverleners doen vanuit het biomedisch begrippenkader uit hun opleiding, met de beste bedoeling, uitspraken over wat er in hun ogen aan jouw lichaam afwijkend is. Deze uitspraken, bijvoorbeeld: ‘de coördinatie van je kleine rugspieren is onvoldoende’, zijn in feite werkhypotheses. Met de toenemende kennis over hoe pijn ontstaat, kijken we anders naar deze uitgesproken werkhypotheses. Bij aanhoudende pijn gaat het niet over lichamelijke ‘afwijkingen’ die pijn veroorzaken. Onze platvoeten, X- knieën, holle ruggen en beenlengteverschillen en andere asymmetrieën zijn veelal variaties binnen de normale anatomie en fysiologie van het lichaam, zonder oorzakelijk verband met de pijnklacht.

Effect van nocebo
Het effect van nocebo op je lichaam
Het onbedoelde en schadelijke gevolg van deze negatieve uitspraken is dat door iedere benoemde zogenaamde ‘afwijking van de normaal’, je beschermsysteem over-alerter raakt: voor een kwetsbaar lichaam moet immers gewaarschuwd worden. Je beschermsysteem blijft je vanuit deze ‘dreiging’ geregeld waarschuwen door het maken van pijn, een verstijfd of vermoeid gevoel. Dit gaat volledig onbewust en buiten je wil om. Het is biologisch verklaarbaar en het is échte pijn terwijl je lichaam gezond is.
Gevolg: het vertrouwen in je lichaam neemt af. Je zoekt frequent hulp bij een fysiotherapeut of masseur. Daarnaast leidt het je af van eventuele gevoelsmatige onderliggende oorzaken voor pijn.
Hulpverleners zouden in het belang van gezondheid, hun taal moeten aanpassen. Zie artikel ‘Nocebo: tot hier en niet verder

Emoties en pijn
Emoties en de relatie met pijn
Onze westerse samenleving is meer ingesteld op het onderdrukken van emoties dan op het voelen van emoties. In je opvoeding heb je wellicht geleerd dat het voelen en uiten van emoties vaker negatieve dan positieve effecten oplevert. Op school is er helaas nog weinig aandacht voor het erkennen en leren omgaan en oplossen van emoties. Emoties hebben een belangrijke functie. Wanneer je gevoelens als boosheid, verdriet, angst, schaamte en schuld er niet laat zijn of ‘weg redeneert’, kunnen er lichamelijke klachten voor in de plaats komen. Omgekeerd: wanneer deze emoties echt gevoeld mogen worden en je hiernaar handelt en het vertrouwen in je lichaam herstelt, kunnen pijn en/of vermoeidheid als sneeuw voor de zon verdwijnen.
Meer informatie op: www.depijnvoorbij.nl

Onprettige gebeurtenissen en pijn
Onprettige gebeurtenissen en de relatie met pijn
Als er na een ongeval, ook andere onprettige stressvolle gebeurtenissen plaatsvinden: er gaat bijvoorbeeld iets mis in het ziekenhuis waardoor je extra geraakt bent, kan je beschermsysteem de pijn extra goed ‘aanleren’: het gaat overbeschermen waardoor pijn langer aanhoudt dan nodig voor het herstel van je lichaam. Het beschermsysteem ‘vergeet’ dan simpelweg terug te schakelen naar normale bescherming en je blijft langer dan voor het lichamelijk herstel nodig is, pijn houden.
Als je vóór het ongeval een stressvolle periode doormaakte, kan zelfs een relatief klein ongelukje ervoor zorgen dat het beschermsysteem in overbescherming blijft. Dit voel je in je lijf maar is feitelijk een beschermmaatregel gericht op je persoon: op het moment dat de pijn zou verdwijnen, zou je wellicht opnieuw weer ‘vol’ gaan.

Onveiligheid en pijn (1)
Onveilige persoonlijke gevoelens en de relatie met pijn
Sommige overtuigingen en gedragingen die meestal een oorsprong hebben in je jeugd, kunnen ertoe leiden dat je je eigen behoefte, je wil en verlangens wegdrukt. Misschien herken je een aantal van de onderstaande gevoelens en gedragingen:
- Graag goed of aardig gevonden willen worden;
- Je regelmatig schuldig voelen;
- Perfectionisme;
- Streng zijn voor jezelf;
- Hoge verwachtingen hebben van jezelf;
- Groot verantwoordelijkheidsgevoel hebben;
- Onzeker zijn over jezelf;
- Veel behoefte hebben aan controle;
- Angst voor conflicten;

Onveiligheid en pijn (2)
Onveilige persoonlijke gevoelens en de relatie met pijn
- Neiging om gevoelens en gedachten binnen te houden;
- Niet of moeilijk voor jezelf opkomen;
- Moeite met spanningen loslaten;
- Je vaak zorgen maken;
- Piekeren;
- Verantwoordelijkheden van anderen op je nemen.
Je kunt dit een tijd volhouden, tot er voor jezelf een ongezonde situatie ontstaat. Als je jouw lichamelijke gevoelens niet opmerkt of je eigen behoeftes negeert, zal uiteindelijk jouw beschermsysteem ‘aan de bel trekken’ en je in feite tegen jezelf in bescherming nemen. Dit kan zich uiten in allerlei lichamelijke signalen, bijvoorbeeld: vermoeidheid, pijn, huidproblemen, aansturingsproblemen (armen, benen) of griepachtige verschijnselen maar ook in mentale klachten: je moeilijk kunnen concentreren, vergeetachtigheid, prikkelbaar zijn, angstig en/of somber zijn.

Stress en pijn
Stressvolle gebeurtenissen in het verleden en de relatie met pijn
Ben je in aanraking geweest met (fysiek) geweld of seksueel misbruik, disfunctionerende gezinssituaties, emotionele verwaarlozing en/of misbruik, opgroeien in armoede, geweld in het gezin, pesten op school of tijdens je werk?
Bovenstaande voorbeelden van stressoren veroorzaken chronische stress wanneer je als kind of volwassene onvoldoende steun krijgt vanuit je omgeving. Uit internationaal onderzoek door Felitti (1998) blijkt dat de kans op stress gerelateerde lichamelijke, sociale en psychische problemen op latere leeftijd rechtstreeks verband houdt met het aantal negatieve ervaringen in de kindertijd (zij noemen dat de ACE- score). Het staat voor Adversive Childhood Experiences. Bijna 40% van de 17.000 deelnemende personen van middelbare leeftijd in de sociale middenklasse, scoorde twee of meer negatieve jeugdervaringen. Één op de acht scoorde vier of meer negatieve jeugdervaringen. Er wordt door hulpverleners zelden gevraagd naar stressvolle gebeurtenissen.
Bron artikel Felitti 1998: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9635069/

Nieuwe inzichten en pijn (1)
Pijn beïnvloeden door nieuwe inzichten (1)
Kennis over hoe je beschermsysteem (je zenuwstelsel: je brein, ruggenmerg, zenuwen en sensoren) werkt, zorgt ervoor dat je begrijpt wat je voelt en waarom je voelt wat je voelt. Deze kennis kan ervoor zorgen dat je pijn verandert (bijvoorbeeld minder scherp wordt), afneemt of zelfs verdwijnt.
Hiernaast zie je een voorbeeld van pijneducatie voor kinderen. Kijk voor educatieve filmpjes en boeken voor volwassenen en kinderen, onderaan de pagina.

Nieuwe inzichten en pijn (2)
Pijn beïnvloeden door nieuwe inzichten (2)
Het beschermsysteem bevindt zich door het onbewuste emotionele conflict in een aanhoudende over- beschermstand en uit deze emotionele spanning lichamelijk. Dit is echte pijn, biologisch verklaarbaar terwijl er niks mis is op de plek waar je de pijn voelt.
Naarmate pijn langer aanwezig is, kunnen er meerdere cirkels ontstaan.
Scroll naar beneden voor informatieve boeken en infographics over pijneducatie.

Oorzaken van pijn aanpakken
Pijn beïnvloeden door de oorzaken van pijn aan te pakken
Wanneer je last hebt van aanhoudende pijn door onbewust opgeslagen negatieve (jeugd) ervaringen is het belangrijk om te kunnen her-verbinden met jouw gevoelens en lichaam, waar je je door een onbewuste overleef- reactie voor hebt afgesloten. In het nu ben je veilig en mag je weer verbinding maken met deze weggedrukte emoties. Het bewust maken, voelen en verwerken leidt tot herstel.
Wanneer angst voor toename van de pijn en onveilige gedachten over de belastbaarheid van je lichaam een rol spelen kun je na de educatie over pijn, met geruststellende gedachtes je bewegen hervatten. Je kunt hierbij hindernissen tegen komen. Mogelijk kun je hierbij steun gebruiken van een pijncoach of oefentherapeut of (psychosomatisch) fysiotherapeut.

Algemene principes beïnvloeden pijn
Pijn beïnvloeden door het toepassen van algemene principes:
- Spelen en creatief zijn. Dit zorgt voor groei in de neurale netwerken en directe pijnvermindering;
- Mediteren: het waarnemen van jezelf en oordeelvrij reflecteren op je gedachten en gevoelens;
- Lummelen of nietsdoen. Juist op deze momenten kom je tot waardevolle inzichten over jouw wensen en verlangens;
- Sociaal contact. Verbinden met fijne mensen is een basisbehoefte. Je gehoord en gezien voelen werkt pijn verlagend;
- Bewegen: wandelen, fietsen, sporten of een 7-minute workout (internet) houdt je lijf en brein fit;
- Doelgerichte activiteit op 1 taak tegelijk. Focus vraagt zelfcontrole en levert voldoening op;
- Voldoende slaap om de belevenissen van de dag te verwerken.
Afbeelding: David Rock, Daniel J. Siegel ‘The healthy mind platter’.

INFOGRAPHICS
Het beschermsysteem bevindt zich door het onbewuste emotionele conflict in een aanhoudende over- beschermstand en uit deze emotionele spanning lichamelijk. Dit is echte pijn, biologisch verklaarbaar terwijl er niks mis is op de plek waar je de pijn voelt. Bron: Nienke Feberwee
Een pijneducatie voorbeeld voor kinderen. Bron: Kitty Rumpling
We kunnen pijn beinvloeden door deze algemene principes toe te passen. Bron: Daniel J. Siegel – ‘The healthy mind platter’.
VIDEOS
Pijnuitleg aan volwassenen. Getekende animatie in het Engels met Nederlandse voice over van Gerard Koen. 2015. Duur: 5 min.
Fantastisch (Engels) filmpje over de belangrijke rol van emoties en gevoelens bij het ontstaan van pijn. Hubert Shubiner. Duur: 8 min.
Pijnuitleg aan kinderen en jongeren. Getekende animatie met als tekortkoming dat de insteek vooral ligt op het afleiden van de pijn in plaats van het effectievere gerust leren stellen op pijn. Duur: 10 min.
Prachtige (Engelstalige) lezing over Placebo/ Nocebo en de neurofysiologische gevolgen voor het lichaam. Door Lissa Rankin. Duur: 18 min.
Informatief filmpje over het baanbrekende werk van Dr John Sarno. Duur: 5 min.
Interview met Dr. John Sarno over zijn ontwikkeling van biomedisch naar holistisch arts en pijn als onbewuste beschermmaatregel om emotionele pijn niet te hoeven voelen. Duur 26 min.
PODCASTS
Marjon Oomes podcast: ‘Verdrongen emoties kunnen onbegrepen lichamelijke klachten veroorzaken’. 22 september 2021. Duur: 1 uur 5 min.
Eddy Lindenstein woont in Seattle en is host van de Mind and Fitness podcast. Wat begon als een acute blessure veranderde in chronische pijn. Hij bezocht 25 medische professionals. Uiteindelijk herstelde hij na het lezen van een boek van Dr Sarno. Het veranderde zijn leven.
VERDIEPENDE ARTIKELEN
Artikel over stress en pijn
Artikel over Nocebo
Artikele over placebo en nocebo
Jeugdervaringen en pijn
Artikel over de relatie tussen stressvolle gebeurtenissen in het verleden en de relatie met gezondheidsproblemen op latere leeftijd.
‘Nocebo: tot hier en niet verder’. In vakblad Fysiopraxis. 2014. Auteur Kitty Rumping en Ronald Kan
‘Hoe kennis over placebo- en nocebo-effecten kan bijdragen aan een betere gezondheidszorg’. Prof. Dr. Andrea W.M. Evers en Dr. Kaya Peerdeman. 2021.
Proefschrift ‘Beyond Dis-ease and Dis-order’ van Anne Marsman over de lange termijn gevolgen van ingrijpende gebeurtenissen in de jeugd en de fundamentele rol voor het lijf in de behandeling.
Emovere heeft als doel: ‘Het bevorderen van zorg aan mensen met aanhoudende (pijn) klachten vanuit de visie dat onbewuste verdrongen emoties de belangrijkste oorzaak zijn van het ontstaan en in stand houden van medische onverklaarde lichamelijke klachten.
Website Stichting Emovere
Website De pijn voorbij
Informatie over onbewuste emoties en pijn
INSPIRATOREN
Professor Lorimer Moseley is pijnwetenschapper en als wetenschapper en opleider verbonden aan de Universiteit Zuid- Australie, universiteit Sydney en Queensland.
- John Sarno aan het werk met patienten met chronische pijnklachten en de onbewuste onderliggende oorzaken.
Howard Shubiner (arts en auteur) over rugpijn, allerlei behandelingen die helaas niet hebben gewerkt. Daarna vertelt hij over de kracht van het onbewuste en de invloed van vroeg kinderlijk trauma.
BOEKEN
Mijn beschermende brein - Kitty Rumping
Weg van de pijn - Saskia de Bruin
Pijn en het brein - Annemarieke Fleming
Begrijp de pijn- L. Moseley
Chronische pijn verklaard- F Doeke Keizer
Weg van de pijn- Saskia de Bruin
Mijn Beschermende Brein- hoe je brein je beschermt met pijn- Kitty Rumping en Ramona van Bakkum
Pijn en het brein – Annemarieke Fleming
Begrijp de pijn- L. Moseley
Chronische pijn verklaard- F Doeke Keizer
COACHES

Kitty Rumping
AANHOUDENDE PIJN EN VERMOEIDHEID